4 tips over de groei naar zelforganisatie

Gaat zelforganisatie of zelfsturing bijdragen aan de flexibiliteit van jouw organisatie? Zorgt het voor meer werkgeluk? Verhoogt het de klantwaarde? Op al deze drie vragen kan ik volmondig “JA” zeggen. “JA”, dat gaat gebeuren! Met de kanttekening dat je het doet vanuit de juiste motivatie. Dat je de onderliggende principes omarmt en integreert. Om te beginnen in je eigen handelen. En dat je doorzet, ook als het even lastig is.

“Of je nu gelooft dat je iets kunt of gelooft dat je iets niet kunt, maakt geen verschil.

Je krijgt toch altijd gelijk.”

Abraham Lincoln

Oké, stel je nou voor dat jouw organisatie de reis naar (meer) zelforganisatie of zelfsturing gaat maken. Waar begin je dan, en met wie? Hoe zorg je ervoor dat er een positieve spirit ontstaat, een bevlogen sfeer? Waarmee ga je het grote verschil maken? Welke overtuigingen neem je mee naar de nieuwe wereld, en waar neem je afscheid van?

Wat ik als consultant zie is dat iedere situatie uniek is, en ieders veranderwens net weer even anders. De specifieke context is een optelsom van de markt; de historie; de heersende cultuur; de missie en visie en ga zo maar door. Dat betekent dat er niet één passend antwoord te geven is op bovenstaande vragen. Wel kan ik een viertal algemene tips uit de doeken doen.

Tip 1 Kies voor maatwerk

Een eerste belangrijke stap is snappen wat de specifieke situatie is. Waar komt jouw organisatie vandaan? Wie wil er wat veranderen, waarom en waartoe? Hoe kijken andere collega’s hier tegenaan? Waar liggen hun blokkades en verlangens? Hoe willen zij de toekomst vormgeven?

Daarna komt eerst de kritische vraag of zelforganisatie of zelfsturing een goede oplossing is. Gaat jouw organisatie door deze nieuwe ‘way of working’ haar ambities waarmaken? Blijft het antwoord “JA”? Stem de interventies en veranderstijl dan goed af op de unieke context van jouw organisatie. Door bewust te kiezen voor maatwerk, verhoogt je de slagingskans significant!

Tip 2 Geef samen betekenis

Het is belangrijk dat je samen met elkaar betekenis gaat geven. Het betrekken van collega’s dwars door alle lagen van de organisatie heen, wordt ook wel participatie of co-creatie genoemd. Doordat je beelden, gedachten en gevoelens rondom het thema uitwisselt, gaat het leven. Nieuwe werkelijkheden ontvouwen zich. Het abstracte begrip krijgt handen en voeten. Het wordt concreter, waardoor het hanteerbaar wordt.

De goede, diepgaande gesprekken komen meestal niet vanzelf op gang. Betekenisgevende ontmoetingen kun je op verschillende manieren organiseren en faciliteren. In de juiste vorm boor je hiermee de collectieve wijsheid aan. Bijvangst is vaak dat de betrokkenheid en veranderbereidheid groeit. De verandering wordt breder in de organisatie begrepen en gedragen. Het gaat collega’s helpen om tijdens de reis bewuste en weloverwogen keuzes te maken.

Tip 3 Omarm en integreer de onderliggende principes

Zelfsturing en zelforganisatie berust op een aantal fundamentele principes. De omslag vraagt dan ook om een paradigma-shift. Oftewel een andere manier van kijken, denken en doen. Oude overtuigingen, gewoontes en normen worden vervangen door nieuwe. Dit resulteert in een andere ‘mores’ en manier van (samen)werken.

Stap voor stap ga je op pad. Dit doe je samen, met vallen en opstaan. In feite kom je op de reis van de oude naar de nieuwe wereld, in een soort twilight zone terecht. Een plek waar niemand het precies weet. Waar reizigers afscheid nemen van hun oude ideeën en gedragingen, en langzaamaan ontdekken wat ‘normaal’ is in de nieuwe wereld. Het experimenteren en leren zal gepaard gaan met emoties en spanningen. Besef dat dit dé momenten van de waarheid zijn. Ze kunnen de transformatie versnellen en verrijken. Zorg dat je deze momenten herkent en verzilvert!

Tip 4 Het draait om teamwerk

In de kern draait zelfsturing en zelforganisatie om teamwerk. Het idee is dat een écht team beter in staat is om in te spelen op de complexiteit in de sterk veranderende buitenwereld, dan een individu. Het probleem is alleen dat je in veel organisaties ‘werkgroepen’ of ‘pseudoteams’ ziet, zoals Katzenbach en Smith (1992) ze definiëren. Zij noemen het gekscherend een bundeling of groep ‘losse individuen’. Ieder doet zijn eigen ding. Een gezamenlijke teamambitie en doelen ontbreken. Het gebeurt zelfs dat de teamleden zich als concurrenten gedragen. In de ogen van Katzenbach en Smith zijn dit geen échte teams.

Hackman (2004) stelt dat de groei naar échte teams een kritische voorwaarde is voor de transformatie. Investeer dus bewust in teamontwikkeling, want daarin valt veel winst te behalen. Steek er tijd en energie in. Het gaat niet zomaar vanzelf!

En realiseer je dat het managementteam net zo goed een team is. Ben jij een manager? Ga met jouw team dan ook op ontdekkingsreis en deel je successen en mislukkingen. Onmisbare ingrediënten daarin zijn: openheid, transparantie en kwetsbaarheid. Zie ook de boeiende video van Ben Tiggelaar waarin hij refereert aan het gedachtegoed van Lencioni

Meer weten?

Mijn masteronderzoek naar het faciliteren van teams naar (meer) zelfsturing is vertaald naar een WHITEPAPER. Hierin is een praktisch verandermodel opgenomen, dat handvatten biedt. Geïnteresseerd? Vraag deze paper dan gratis aan.

Wil je eens sparren over dit thema of zoek je een facilitator voor jou team(s)? Of ben je op zoek naar een ZELFSTURINGSSCAN, een praktische tool waarmee je inzicht krijgt in het zelfsturend/ zelforganiserend vermogen van jouw team(s)? Dan bel of mail me gerust voor een vrijblijvend gesprek!